همه ما اغلب در طول زندگی با مشکلاتی نظیر عفونت، پوسیدگی و درد دندان مواجه شده‌ایم. این دسته از ناراحتی‌های دهان و دندان گاهی آن‌قدر شدید هستند که روند زندگی فرد را دچار اختلال می‌نمایند. در علم دندان‌پزشکی روش‌های درمانی سودمندی جهت حل مشکلاتی این چنینی به‌کار گرفته می‌شود تا علاوه‌بر حفظ دندان طبیعی، ناراحتی به شکل صحیحی برطرف شود. مشکلات دندان به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهند که اکثر آن‌ها مربوط به ریشه دندان می‌شوند. بیشتر مشکلات ریشه دندان نهایتاً به عصب کشی دندان ختم می‌گردد. عصب کشی یا «روت کانل» به بیمار کمک می‌کند تا به جای کشیدن دندان، با درمان به‌موقع ریشه، از عفونت و پوسیدگی خلاص شود. در ادامه این مطلب قصد داریم در خصوص روند درمان عصب‌کشی نکات مهم و مفیدی به شما ارائه دهیم تا اطلاعات کاملی در این زمینه کسب نمایید.

عصب ‌کشی (روت کانال تراپی) چیست؟

تنها راه درمان دندان غیر از کشیدن، جهت از بین بردن عفونت و درد شدید، عصب کشی دندان محسوب می‌شود. در حقیقت عصب کشی یا روت کانال به روشی گفته می‌شود که در آن بخش نرم و داخلی دندان یا «پالپ» که ریشه دندان در آن قرار دارد، از عفونت تمیز و سپس توسط مواد مخصوصی پُر شود. برای تشریح بهتر این موضوع بافت دندان را در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم. هر دندان شامل چندین لایه می‌شود که خارجی‌ترین آن مینای دندان به‌شمار می‌آید، یعنی همان بخش سفیدی که در آینه قابل مشاهده است. در زیر لایه مینای دندان، لایه‌ای سخت به نام عاج دندان قرار دارد.

در حقیقت وظیفه عاج دندان حفاظت از مینا و ساختار کلی دندان محسوب می‌شود. همچنین عاج دندان از بخش داخلی دندان، که بافتی نرم دارد و اصطلاحاً «پالپ» نامیده می‌شود نیز محافظت می‌نماید. پالپ دندان شامل رگ‌های خونی، عصب‌ها و بافت هم‌بند می‌شود، که مواد لازم جهت رشد ریشه دندان را فراهم می‌نماید. در کودکان، نوجوانان و جوانان به دلیل اهمیت رشد و پیشرفت ریشه دندان، «پالپ» از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است اما دندانی که رشد خود را کرده‌ است، می‌تواند بدون پالپ به حیات ادامه دهد و مواد مغذی مورد نیاز خود را از بافت‌های مجاور تهیه نماید. پالپ دندان به دلایل مختلفی آسیب می‌بیند و دچار عفونت یا التهاب می‌شود، مهم‌ترین این دلایل عبارتند از:

• پوسیدگی شدید که ناشی از یک پوسیدگی درمان نشده باشد.
• آسیب یا نقص در تاج دندان
• ترک یا شکستگی روی دندان
• انجام چند مرحله درمانی روی یک دندان
• هرگونه آسیب ناشی از ضربه به فک یا دندان

لزوم درمان عفونت پالپ

زمانی که پالپ دندان آسیب می‌بیند، دچار پوسیدگی می‌گردد یا فاسد می‌شود‌، در نتیجه باکتری‌ها وارد ناحیه داخلی دندان می‌شوند و پالپ دچار عفونت یا آبسه می‌گردد. در حقیقت در این شرایط یک حفره حاوی عفونت در بالای ریشه دندان تشکیل می‌شود. اگر عفونت پالپ درمان نگردد، منجر به بروز مشکلات بیشتری می‌گردد که شامل موارد زیر می‌شود:

• ایجاد ورم در دیگر بخش‌های صورت، گردن یا سر
• عفونت به بافت لثه یا استخوان فک نفوذ می‌کند
• ایجاد حفره در کنار دندانی که عفونت دارد، از این حفره ترشحات از ریشه به لثه یا گونه منتقل می‌شود.
• تحلیل استخوان فک در انتها یا اطراف ریشه دندان
• ایجاد پوسیدگی بسیار عمیق که منجر به از بین رفتن دندان می‌گردد.

تنها راه نجات پالپ آسیب‌دیده‌ای که دچار عفونت شده است، عصب کشی یا روت کانال به‌شمار می‌آید. جهت انجام عصب کشی، ابتدا دندان‌پزشک بررسی‌های لازم را از دندان آسیب‌دیده انجام می‌دهد و با دیدن تصویر اشعه ایکس دندان عفونی شده، درمان نهایی و اثربخش را به شما پیشنهاد می‌دهد. در پروسه درمان عصب کشی، پالپ‌های عفونی و ملتهب از داخل دندان خارج می‌شوند تا مشکل به صورت کامل برطرف شود.

پس از انجام این مراحل، که به آن درمان ریشه یا اندودونتیک نیز می‌گویند، درد کاهش می‌یابد و از عفونت مجدد دندان جلوگیری می‌گردد. سپس دندان‌پزشک داخل حفره ایجاد شده را با یک خمیر یا مواد مصنوعی مانند «گوتاپرکا» پُر می‌کند و روی آن مواد پُرکننده دندان یا روکش قرار می‌دهد تا حفره کاملاً بسته شود. در واقع عصب کشی به بیمار کمک می‌کند تا بدون از دست دادن دندان، از عفونت و درد دندان خلاص شود.

 چه زمانی عصب‌ کشی لازم می ‌شود؟

در صورت التهاب یا عفونت پالپ دندان در اثر پوسیدگی یا آسیب شدید، نیاز است این بافت از دندان خارج گردد تا از گسترش عفونت و آسیب جدی به دندان جلوگیری شود. نقش اصلی پالپ دندان در دوران کودکی و نوجوانی، رشد و پیشرفت بافت دندان محسوب می‌شود. بنابراین بزرگسالان به این بافت نیازی ندارند. معمولاً عصب کشی به چند جلسه درمان نیاز دارد تا مراحل کار تکمیل گردد. در نتیجه اگر دندانی دارید که دچار یکی از مشکلات زیر شده است حتماً جهت انجام مراحل درمان ریشه به دندان‌پزشک مراجعه نمایید. این مشکلات عبارتند از:

• شکستن دندان یا ترک خوردن آن طی یک حادثه مانند تصادف یا زمین خوردن.
• افتادن پُرکردگی قدیمی که در اثر عدم تخصص دندان‌پزشک، در زیر آن پوسیدگی اتفاق افتاده باشد.
• پوسیدگی عمیق دندان که درمان نشده و به پالپ آسیب وارد کرده است.

در صورت وجود هر کدام از مسائل ذکر شده، به دلیل آسیب جدی که به پالپ وارد شده است، این بافت برگشت ناپذیر محسوب می‌شود. در این شرایط متخصص داخل دندان را تخلیه و تمیز می‌نماید و جای آن را با مواد پُرکننده مخصوص، پر می‌کند.

مطالعه بیشتر: زمان مناسب عصب کشی دندان چه موقعی است؟ با دانستن این نکات مناسب‌ترین زمان عصب کشی را از دست ندهید.

علائم عفونت پالپ دندان

پالپ دندان آسیب‌دیده علائم زیر را از خود نشان می‌دهد، لازم است با مشاهده هر کدام از این نشانه‌ها حتماً جهت جلوگیری از آسیب بیشتر به دندان‌پزشک مراجعه نمایید.

• تورم و حساس شدن لثه
• احساس درد نسبتاً شدید در دندان، ممکن است این درد در هنگام شب بیشتر شود.
• درد یا احساس تیرکشیدن در هنگام نوشیدن یا خوردن غذاها و نوشیدنی‌های سرد یا گرم
• سیاه شدن بخشی از دندان
• درد شدید هنگام جویدن غذا
• تغییر لثه
• لق شدن دندان
• شکستن یا ترک خوردن تاج یا قسمتی از دندان

توجه داشته باشید، اگر به هر دلیلی به درد دندانتان توجه نکنید و درمان به موقع انجام نشود، ممکن است عفونت دندان شما پیشرفت کند و این علائم از بین بروند. با پیشرفت عفونت پالپ دندان به‌طور کامل نابود می‌شود و عصب‌ها دیگر واکنشی نسبت به درد و پوسیدگی از خود نشان نمی‌دهند. به این معنی که هیچ درد و پیامی را مخابره نمی‌کنند. در این شرایط احتمالاً شما احساس می‌کنید دندانتان بهبود یافته است، اما در حقیقت عفونت دندان خودبه‌خود از بین نمی‌رود بلکه گسترش پیدا می‌کند. لذا لازم است شما هوشیار باشید و نسبت به بروز هر کدام از نشانه‌‌های زیر سریعاً به متخصص مراجعه نمایید:

• تورم لثه در اطراف دندانی که درد داشته
• ورم صورت
• تیره‌تر شدن رنگ دندان
• بازگشت درد دندان هنگام جویدن
• مشاهده ترشحات چرکی از دندان

چه کسی درمان عصب ‌کشی را انجام می ‌دهد؟

درمان عصب کشی یا روت کانال همیشه توسط «دندان‌پزشک» یا «اندودنتیست» انجام می‌گیرد. در واقع متخصص دندان که در خصوص ریشه یا پالپ دندان تخصص داشته باشد، «اندودنتیست» یا متخصص «عصب کشی» نامیده می‌شود. مراحل انجام عصب کشی گاهی بسیار پیچیده و تخصصی می‌شود، به همین علت اغلب دندان‌پزشکان، درمان این بیماران را به متخصص عصب کشی می‌سپارند. در حقیقت دندان‌پزشک پس از بررسی شرایط بیمار و شدت آسیب دندان، تشخیص می‌دهد چه کسی برای درمان این مشکل مناسب است. اندودنتیست نسبت به دندان‌پزشک، دوره‎های پیشرفته‌تر و بیشتری دیده است و دانش و مهارت کافی جهت انجام درمان را دارد. این دوره‌ها عبارتند از:

• تشخیص نوع درد دندان
• روش‌های کنترل درد
• آشنایی با شیوه‌های درمان جهت حفظ دندان طبیعی

اندودنتیست درمان عصب کشی را با بی‌حسی موضعی انجام می‌دهد، در اغلب مواقع این پروسه درمان در دو جلسه انجام می‌شود. اگر دندان یک کانال داشته باشد، عصب کشی در یک جلسه 30 تا 60 دقیقه انجام می‌گیرد. ممکن است در برخی موارد یک جلسه درمان کافی نباشد، بنابراین متخصص ترجیح می‌دهد درمان را در 2 تا 3 جلسه انجام دهد.

بیشتر بخوانید: متخصص عصب کشی دندان کیست؟ تفاوت متخصص عصب کشی و  پزشک عمومی دندانپزشکی را می‌دانید؟

روش جایگزین عصب‌ کشی چیست؟

یک درمان جایگزین و کم خطر به جای عصب‌کشی وجود دارد و آن هم کشیدن دندان است! اما عاقلانه‌ترین کار در این گونه مواقع حفظ دندان طبیعی به‌شمار می‌آید. درمان عصب‌کشی به عنوان یک روش موفق، با حفظ دندان طبیعی، مشکل به‌وجود آمده را حل می‌کند و از بروز اختلالات دیگر در آینده جلوگیری می‌نماید. این اختلالات عبارتند از:

• مشکلات در جویدن غذا
• جابه‌جا شدن دندان‌های کناری
• از بین رفتن حجم و دانسیته استخوان فک

درمان عصب کشی یک درمان ایمن به‌شمار می‌آید، از طرفی مشخص است هیچ چیز نمی‌تواند جای دندان طبیعی شما را بگیرد. همچنین هر جایگزینی، بریج باشد یا ایمپلنت یا هر پروتز دیگر، از نظر اقتصادی هزینه‌های بیشتری خواهد داشت. اگر مقدار پوسیدگی دندان شما به حدی باشد که دندان‌پزشک نتواند درمان مناسب را انجام دهد، ناچار به کشیدن آن خواهد بود. در این شرایط تنها راه جایگزین دندان از دست رفته استفاده از دندان مصنوعی، بریج یا ایمپلنت محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: درمان های جایگزین عصب کشی دندان؛ چه روش هایی بهتر از عصب کشی وجود دارد؟

درد بر اثر عصب کشی دندان

روند درمان عصب کشی و پرکردن دندان به‌خودی‌خود دردی ایجاد نمی‌کند، در حقیقت این علت بیماری است که ایجاد ناراحتی می‌کند نه مراحل درمان. به این معنی که، عفونت‌هایی که سبب آسیب به پالپ دندان شده‌اند با ملتهب کردن اعصاب دندان، سبب دردناک شدن ناحیه تحت درمان می‌شوند. مراحل درمان عصب کشی این درد و بافتی که بر اثر درد حساس شده است را التیام می‌بخشد. به‌طور کلی در طول انجام پروسه عصب کشی به دلیل بی‌حسی موضعی، بیمار دردی احساس نمی‌کند، اما ممکن است با برطرف شدن اثر بی‌حسی، درد عصب کشی دندان آغاز شود.

دندان‌پزشک برای کاهش درد پس از درمان به بیمار توصیه می‌کند از مسکن‌های معمولی مانند استامینوفن، ژلوفن یا ایبوپروفن استفاده ‌نماید. همچنین ممکن است به دلیل عفونت در ناحیه عصب‌کشی شده، یک دوره آنتی‌بیوتیک نیز تجویز کند. بیماران قبل از اقدام به درمان درد بسیار زیادی در ناحیه دندان آسیب‌دیده احساس می‌کنند، اما پس از انجام درمان درد به کم‌ترین میزان خود می‌رسد. معمولاً دندان عصب‌کشی شده تا یک هفته پس از درمان، کمی حساس است و درد دارد.

اقدامات انجام شده در طول درمان عصب ‌کشی

پس از معاینات اولیه و بررسی تصویر اشعه ایکس دندان آسیب‌دیده، در صورت تأیید درمان به روش عصب کشی از سوی متخصص ابتدا محل درمان به صورت موضعی بی‌حس می‌شود. سپس در قسمت تاج دندان سوراخی کوچک ایجاد می‌شود تا دندان‌پزشک بتواند به حفره و کانال پالپ دسترسی پیدا نماید. به‌طور کلی دندان‌های ناحیه جلو یک ریشه و یک کانال و دندان‌های عقب دهان 2 یا 3 ریشه و 3 یا 4 کانال دارند.

متخصص از طریق حفره ایجاد شده می‌تواند بافت آسیب‌دیده و باکتری‌ها را خارج کند. پس از این مرحله حفره و کانال تا انتهای مسیر منتهی به ریشه، ضدعفونی می‌شود. در مرحله بعد کانال ایجاد شده و حفره پالپ توسط ماده‌ای سازگار با بافت زنده بدن پر می‌شود و با کمک چسبی مخصوص محکم می‌گردد. در نهایت سوراخ ورودی با ماده مخصوص پرکننده دندان بسته می‌شود. این مرحله از حساسیت زیادی برخوردار است؛ چرا که ماده پرکننده یا روکش، به عنوان یک تاج مصنوعی روی تاج اصلی دندان قرار می‌گیرد. این تاج مصنوعی از دندان در مقابل شکستگی و آسیب‌های بعدی محافظت می‌نماید.

حس خوب پس از درمان عصب‌ کشی

درمان عصب کشی مطلوب، درمانی است که کانال‌های ریشه به خوبی از باکتری و عفونت تمیز و با مواد مخصوص تا انتها پر شده باشد. درد در ناحیه تحت درمان برای چند روز پس از پایان عصب کشی، مسئله‌ای طبیعی محسوب می‌شود. همچنین ممکن است متخصص از شما بخواهد تا چند روز از جویدن غذا با دندان عصب کشی شده خودداری کنید. احساس سلامت پس از پایان مراحل درمان، حال خوبی است که تحمل شرایط سخت و دردناک عصب کشی را ممکن می‌کند. درمان روت کانال که به صورت دقیق و صحیح انجام گرفته است مزایای زیر را به همراه دارد:

• حفظ دندان طبیعی و برطرف شدن خطر کشیدن دندان
• از بین رفتن بوی بد دهان در پی پاکسازی عفونت‌ها و باکتری‌ها از پالپ دندان
• برطرف شدن درد در ناحیه دندان آسیب‌دیده
• از بین رفتن درد و حساسیت دندان به نوشیدن و جویدن غذاها و نوشیدنی‌های سرد یا گرم
• ایمن شدن دندان آسیب‌دیده نسبت به پوسیدگی‌ها و عفونت‌ها در آینده (این موضوع به تجربه و مهارت دندان‌پزشک بستگی دارد.)

چگونه می توان از انجام عصب‌ کشی در آینده جلوگیری کرد؟

همیشه حفظ سلامتی از به‌دست آوردن آن راحت‌تر و کم هزینه‌تر است. این مثل را هم شنیده‌ا‌یم که پیشگیری بهتر از درمان است. در نتیجه با رعایت نکات بهداشتی، از پوسیدگی دندان‌ها و تجمع باکتری در بین آن‌ها می‌توانیم جلوگیری کنیم. زدن مسواک حداقل 2 بار در روز و استفاده از نخ دندان 1 بار در روز به حفظ سلامت دهان و دندان کمک اساسی می‌نماید. همچنین داشتن یک برنامه غذایی سالم و سرشار از کلسیم و فسفر به شما کمک می‌کند تا همیشه دندان‌هایی سالم داشته باشید. با رعایت نکات مهم و کلیدی که در ادامه ذکر خواهد شد، می‌توانید از هر گونه آسیبی به دندان‌هایتان جلوگیری نمایید.

• مصرف مواد اسیدی را به حداقل برسانید یا حتماً پس از مصرف، دندان‌هایتان را مسواک بزنید. مواد اسیدی می‌توانند منجر به فرسایش لثه شوند.
• مینای دندان یک ماده معدنی محسوب می‌شود، پس برای داشتن دندان‌های قوی از مصرف کلسیم و فسفر غافل نشوید.
• به صورت مرتب و دوره‌ای چکاپ و جرم‌گیری دندان‌هایتان را انجام دهید.
• اگر فعالیت ورزشی انجام می‌دهید، حتماً از «گارد دهانی» استفاده نمایید تا آسیبی به دندان‌هایتان وارد نشود.
• غذاهای سفت و ترد بخورید! جویدن مواد غذایی سفت مانند هویج، کرفس، سیب و خیار کمک می‌کند تا پلاک‌ها و باقی‌مانده غذا از سطح و لابه‌لای دندان‌ها خارج شوند. همچنین جویدن این نوع مواد غذایی سبب می‌گردد بزاق بیشتری در دهان ترشح شود، بزاق دهان بهترین خنثی‌کننده طبیعی باکتری‌های عامل پوسیدگی دندان به‌شمار می‌آید.

آشنایی با عصب‌ کشی اروژانسی

دلایل و علائم عصب کشی اورژانسی تفاوتی با عصب کشی با برنامه‌ریزی ندارد. هر دو این درمان‌ها در اثر عفونت و التهاب پالپ دندان انجام می‌گیرند. اگر درمان دندان آسیب‌دیده به موقع انجام نشود و عفونت یا التهاب به صورت طولانی مدت در دندان باقی بماند؛ بیمار با درد غیر قابل تحملی روبه‌رو می‌شود و به دلیل آسیب شدید و چرک در ناحیه اطراف دندان، نوع درمان عصب کشی اورژانسی خواهد بود. در این شرایط بهترین کار مراجعه به دندان‌پزشک جهت انجام درمان محسوب می‌شود.

یکی از درمان‌هایی که متخصص در جلسه درمان اورژانسی انجام می‌دهد، «پالپوتوی» یا «پالپکتومی» نامیده می‌شود. طی این شیوه درمانی ابتدا بافت پالپ از کانال‌ها حذف می‌شود تا درد بیمار کاهش یابد، سپس در جلسات بعدی درمان کامل ریشه انجام می‌شود. برای جلوگیری از درمان اورژانسی، بهتر است هر گونه علائمی نظیر ورم، تغییر رنگ دندان، حساس شدن لثه و درد دندان را جدی بگیرید. اقدام به موقع جهت درمان عصب‌کشی همیشه نتایج بهتری به همراه دارد.

آیا عصب ‌کشی خطرناک است؟

درمان عصب‌کشی یا روت کانل تراپی، درمانی ایمن و مؤثر محسوب می‌شود. اگر درمان توسط متخصص ریشه درمانی یا دندان‌پزشک باتجربه انجام گیرد، کاملاً بی‌خطر خواهد بود. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و با کمک ابزارها و تکنیک‌های مدرن، این نوع درمان کاملاً موفقیت‌آمیز محسوب می‌شود. عصب‌کشی که به جهت حفظ دندان طبیعی انجام می‌گیرد، علاوه‌بر از بین بردن باکتری‌ها از ایجاد عفونت جدید و کشیدن دندان جلوگیری می‌کند. درمان دندان آسیب‌دیده همیشه از درمان‌های جایگزین مانند ایمپلنت، بریج و… کم‌هزینه‌تر، بی‌دردسرتر و کم‌خطرتر به‌شمار می‌آید.

توجه داشته باشید محل انجام درمان نیز در ایمن و بی‌خطر بودن عصب کشی مؤثر است. استفاده از وسایل ضدعفونی نشده یا ورود آلودگی به محل درمان دندان، احتمال ایجاد آبسه دندان را افزایش می‌دهد. در نتیجه قبل از هر اقدامی ابتدا از ایمن بودن و بهداشتی بودن محل انجام درمان مطمئن شوید. همچنین مهارت دندان‌پزشک در انجام صحیح مراحل درمان کمک می‌کند تا عفونت سریع‌تر از دندان خارج گردد و عفونت جدیدی ایجاد نشود.

هزینه عصب‌ کشی چقدر است؟

هزینه درمان عصب‌کشی، عدد ثابتی نیست و بستگی به عوامل مختلفی دارد. درمان هر دندان می‌تواند شرایط خاص خودش را داشته باشد که روند درمان را ساده‌تر یا پیچیده‌تر کند. به عنوان مثال دندان‌های آسیا نسبت به دیگر دندان‌ها پروسه درمانی مشکل‌تری دارند، در نتیجه هزینه بیشتری نیز خواهند داشت. شما می‌توانید با مراجعه و تماس با کلینیک لبخند درمان، از هزینه این درمان آگاه شوید. به‌طور کلی هزینه عصب کشی به موارد زیر بستگی دارد:

• میزان آسیب، پوسیدگی و خرابی دندان
• نوع موادی که دندان‌پزشک برای عصب کشی و روکش دندان استفاده می‌کند.
• تخصص دندان‌پزشک به این معنی که عصب کشی را دندان‌پزشک عمومی انجام می‌دهد یا متخصص درمان ریشه.
• تعداد کانال‌هایی که نیاز به عصب کشی دارد. هر چه تعداد ریشه‌ها بیشتر باشد هزینه درمان بالاتر می‌رود.
• موقعیت فیزیکی دندان، دندان‌های عقبی چون به سختی قابل دسترسی هستند، روند درمان سخت‌تری دارند؛ پس هزینه بالاتری خواهند داشت.

اگر دندان درد برطرف شد یعنی نیازی به عصب کشی ندارم؟

در صورت عدم توجه به دندان آسیب‌دیده پالپ دندان به‌طور کامل نابود می‌شود و عصب‌ها دیگر هیچ پیامی را به مغز نمی‌فرستند. شاید شما دردی احساس نکنید و تصور نمایید دندانتان بهبود یافته، اما این تصور کاملاً اشتباه است. عفونت دندان خودبه‌خود از بین نمی‌رود، در این شرایط عفونت بسیار گسترش پیدا کرده است و شما باید نسبت به علائم هوشیار باشید. اگر صورتتان متورم شد، رنگ دندانتان تیره‌تر گردید و هنگام جویدن غذا درد مجدد به دندان بازگشت بدانید که این مشکلات از عفونت دندانتان است.

در صورتی که ترشحات چرک مانند از دندانتان خارج شد و لثه‌تان در محل دندان آسیب‌دیده متورم گشت، در اولین فرصت به دندان‌پزشک مراجعه نمایید. پس مراقب باشید هیچ‌ وقت دندان را به حال خود رها نکنید زیرا در این ‌صورت وضعیت وخیم خواهد شد و علاوه‌بر دندان آسیب‌دیده، دندان‌های کناری نیز در معرض خطر هستند. همچنین با گسترش عفونت، شاید دندان‌پزشک نتواند دندان را نجات ‌دهد و ناچار به کشیدن آن باشد.

مراحل عصب ‌کشی دندان

درمان ریشه دندان از اصلی‌ترین درمان‌های دندان‌پزشکی محسوب می‌شود که به جهت حفظ دندان طبیعی و کاهش درد و عفونت انجام می‌گیرد. لازم به ذکر است روت کانال، هم توسط دندان‌پزشک انجام می‌شود و هم توسط اندودنتیست. اگر دندان‌پزشک نتواند مراحل درمان را به درستی و موفقیت انجام دهد، مراحل درمان را به اندودنتیست می‌سپارد. مهم‌ترین مواردی که انجام درمان ریشه به متخصص ریشه واگذار می‌شود عبارتند از:

• طول ریشه دندان بلند و دسترسی به انتهای آن دشوار باشد.
• دندان چند کاناله یا دارای مجرای فرعی باشد.
• دهان بیمار کوچک باشد.
• ریشه دندان حالت منحنی داشته باشد.
• درمان مربوط به دندان‌های خلفی (دندان‌های انتهای دهان) بشود.
• جراحی دندان اپیکو
• درمان آسیب تروماتیک
• عصب‌کشی دندان بیماران خاص و کودکان
• درمان بیماران آندوفوبیک (بیمارانی که نسبت به عصب‌کشی ترس و وحشت دارند).

به‌طورکلی درمان عصب کشی با کمک هر متخصصی که انجام گیرد، چهار مرحله اصلی دارد و باتوجه به سختی کار، میزان عفونت و نوع دندان معمولاً 1 تا 2 جلسه طول خواهد کشید. در ادامه به شرح مراحل عصب کشی می‌پردازیم:

مرحله اول، معاینه و بررسی دندان

در ابتدا دندان‌پزشک یا متخصص درمان ریشه، دندان آسیب‌دیده را به صورت کامل معاینه می‌نماید، سپس وضیعت دندان را با کمک عکس رادیولوژی بررسی می‌کند تا میزان عفونت و پوسیدگی را تشخیص دهد. به جهت کم شدن درد و ناراحتی بیمار در هنگام درمان، داروی بی‌حسی موضعی به ناحیه درمان تزریق می‌کند. دندان‌پزشک در این مرحله میله‌ای پلاستیکی به منظور خارج شدن آب و ترشحات، داخل دهان قرار می‌دهد. سپس متخصص با کمک وسایلی مانند «دریل» و «فویل» پوسیدگی‌های روی دندان را برمی‌دارد و عاج دندان را برای رسیدن به پالپ باز می‌کند. دندان‌پزشک با کمک ابزاری کوچک عفونت‌ها را نیز خارج می‌نماید.

مرحله دوم، خالی کردن عفونت

در این مرحله متخصص پالپ آسیب‌دیده را خارج می‌نماید و ساقه پالپ و همچنین کانال‌های ریشه را خالی و تمیز می‌‌کند. پاک شدن کانال‌ها و ریشه از عفونت، در این مرحله بسیار اهمیت دارد زیرا پس از این مرحله دندان به صورت دائمی پر می‌شود. ممکن است متخصص برای دسترسی بهتر برای پاکسازی این نواحی مجبور باشد توسط ابزار مخصوص کانال‌ها را بزرگ‌تر کند. بعد از تمیز شدن کانال‌ها و ریشه‎ها از عفونت، دندان‌پزشک در این نواحی دارویی خاص قرار می‌دهد تا هر گونه عفونتی تمیز و پاک شود. در اکثر مواقع، دندان بیمار برای چند روز خالی می‌ماند تا مایعات و ترشحات احتمالی از آن خارج گردند.

دندان‌پزشک یا متخصص در این مرحله اگر مشاهده کند عفونت به ریشه دندان گسترش یافته، برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز می‌نماید. سپس دندان به صورت موقت پر می‌شود تا مواد غذایی یا بزاق دهان با ریشه دندان تماسی نداشته باشند. بهتر است تا جلسه بعدی، از جویدن یا گاز گرفتن با دندان تحت درمان خودداری نمایید.

مرحله سوم، پرکردن دندان

معمولاً مرحله سوم در جلسه دوم درمان انجام می‌شود و در اغلب مواقع دندان‌پزشک برای راحتی بیمار مجدداً از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند. ابتدا پرکردگی موقتی برداشته شده و وضعیت دندان بررسی می‌شود، سپس داخل دندان را با محلول ضدعفونی شست‌وشو می‌دهد. در صورت اطمینان از پاک شدن دندان از عفونت، در این مرحله دندان‌پزشک توسط مواد مخصوصی دندان را پر می‌کند؛ زیرا کانال‌های ریشه باید از تماس بزاق دهان یا مواد خارجی در امان باشند.

مرحله چهارم، ترمیم دندان

چون دندان آسیب‌دیده در اثر پوسیدگی و پر شدن مجدد، بسیار ضعیف می‌شود باید نسبت به محرک‌های بیرونی محافظت گردد. عدم انجام ترمیم دندان ممکن است سبب آسیب‌پذیری بیشتر دندان شود. بنابراین برای اینکه دندان به عملکرد قبلی و طبیعی خود بازگردد باید ترمیم گردد. ترمیم دندان توسط روکش دندان انجام می‌شود و روکش، دندان را به شکل طبیعی خود در می‌آورد. معمولاً روکش دندان از جنس پرسلن (چینی)، فلز، طلا یا ترکیبی از فلز و پرسلن ساخته می‌شود. روکش پرسلن یا ترکیب پرسلن و فلز رنگی سفید دارد و با دندان‌های طبیعی تفاوتی ندارد.

بعد از پایان این مرحله بیمار می‌تواند به فعالیت‌های عادی و روزمره خود ادامه دهد. در روزهای ابتدایی پس از درمان ممکن است دندان نسبت به جویدن یا نوشیدن مایعات سرد و گرم حساس باشد، اما این مشکل با کمک داروهای مسکن برطرف می‌شود. در صورت احساس درد یا فشار بیش ‌از حد حتماً با دندان‌پزشک خود مشورت نمایید.

چرا برخی موارد دندان عصب‌ کشی شده دوباره نیاز به درمان دارد؟

گاهی اوقات ممکن است درمان ریشه موفق نباشد و دندان آسیب‌دیده بهبود پیدا نکند. عدم موفقیت درمان ریشه دندان، دلایل مختلفی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

• روکش دندان پس ‌از ترمیم به درستی انجام نشده است. در این شرایط روکش پس از مدتی و در اثر جویدن یا گاز گرفتن جدا می‌شود.
• روکش نهایی به موقع روی دندان گذاشته نشده و برای مدتی سطح دندان باز بوده است.
• مجرای ریشه دندان تنگ یا دارای انحنا بوده که همین موضوع سبب شده است تا مراحل عصب کشی به خوبی از عفونت پاک نشود.
• در صورتی که ریشه دندان دارای انشعابات مختلف باشد و در مراحل اولیه درمان شناسایی نشده باشد، بخشی از ریشه بدون درمان باقی می‌ماند و درمان عصب کشی با شکست مواجه شود.
• ترمیم دندان نتوانسته از آلوده شدن داخل دندان به بزاق دهان جلوگیری نماید و سبب عفونت مجدد شده است.

گاهی اوقات درمان عصب‌کشی با موفقیت انجام گرفته است اما دلایلی سبب می‌شود تا دندان مجدداً نیاز به درمان داشته باشد. پوسیدگی جدید، شکستن یا ترک خوردن روکش دندان و شکستن دندان از دلایلی است که سبب بروز این مشکل می‌شود.

مجرای فرعی ریشه دندان چیست؟

برخی از دندان‌ها دارای آناتومی پیچیده‌ای هستند که ممکن است در زمان درمان عصب کشی، دندان‌پزشک متوجه آن‌ها نشود. گاهی ریشه دندان همانند ریشه گیاهان دارای انشعابات متعددی می‌شود که از مجرا و ریشه اصلی جدا می‌گردد. انشعابات فرعی (Accessory Canal) معمولاً در انتهای ریشه قرار دارند یا در قسمت‌هایی از ریشه قرار می‌گیرند که ریشه‌های دندان‌های چند ریشه‌ای به هم متصل می‌شوند. پیچیده بودن این نواحی گاهی تشخیص مجرای فرعی، تمیز کردن و پرکردن آن‌ را دچار اختلال می‌کند.

اگر در داخل یکی از این انشعابات عفونتی باقی بماند که در زمان درمان عصب‌کشی تخلیه نشده باشد، منشأ عفونت جدید خواهد بود. عفونت مجرای فرعی نیز مانند عفونت دندان با درد، حساسیت به سرما و گرما و گاهی تورم همراه است. بنابراین دقت و مهارت دندان‌پزشک در درمان عصب‌کشی نقش مهمی دارد. شناخت و تخلیه انشعابات فرعی از بروز هر گونه مشکل در آینده جلوگیری خواهد کرد.

بهترین کلینیک عصب کشی دندان

دندان درد شدید می‌تواند زندگی عادی همه ما را دچار اختلال نماید، بنابراین مراجعه به کلینیک عصب کشی که از کادری متخصص تشکیل شده است از الزامات درمان دندان به‌شمار می‌آید. در یک مجموعه تخصصی تمام دندان‌پزشکان آموزش‌های کامل در خصوص درمان ریشه و عصب کشی را دیده‌اند و با تکیه بر تجربه و مهارت خود اقدام به انجام خدمات می‌نمایند. دندان‌پزشکان و متخصصین درمان ریشه در کلینیک‌های تخصصی، با استفاده از روش‌های نوین درمانی دندان آسیب‌دیده را درمان می‌نمایند.

لازم است بدانید تمام متخصصین عصب‌کشی، دندان‌پزشک هستند اما عکس این موضوع صادق نیست، به این معنی که تمام دندان‌پزشکان متخصص درمان ریشه نیستند. از نکات اساسی و مهمی که یک کلینیک عصب‌کشی را در لیست بهترین‎‌ها قرار می‌دهد می‌توان موارد زیر را نام برد:

• داشتن مجوز رسمی از اداره بهداشت
• رعایت اصول بهداشتی، استفاده از لوازم یک‌بار مصرف و ضدعفونی وسایل و تجهیزات درمان
• محیطی منظم و آرام
• انجام خدمات درمانی با استفاده از باکیفیت‌ترین و بهترین مواد جهت پرکردن دندان
• حضور متخصصین باتجربه، حرفه‌ای و متعهد که منشأ درد را به خوبی تشخیص دهند و اقدامات درمانی صحیح را انجام دهند.
• داشتن هزینه معقول و منطقی در مقابل خدمات درمانی ارائه شده

چرا لبخند درمان را برای عصب کشی انتخاب کنیم؟

آیا تا به حال جهت دریافت خدمات درمانی به کلینیک‌ لبخند درمان مراجعه کرده‌اید؟ این کلینیک، ما از ایده‌آل‌ترین مجموعه‌ها جهت دریافت خدمات درمانی محسوب می‌شود. محیط آرام، پاکیزه و استریل کلینیک لبخند درمان از ویژگی‌هایی است که در نظر اول توجه مراجعین را به خود جلب می‌نماید. در مجموعه تمام خدمات درمانی مربوط به دهان و دندان توسط کادری مجرب متشکل از متخصصین ریشه درمانی و دندان‌پزشکان باتجربه به بیماران ارائه می‌شود.

می‌دانید یکی از ملزومات درمان عصب کشی، داشتن تصویر اشعه ایکس از دندان آسیب‌دیده است. شما با مراجعه به کلینیک می‌توانید پس ‌از عکس برداری از دندان آسیب‌دیده‌تان، در بخش مربوط به عصب کشی تحت درمان قرار بگیرید. درمان روت کانال در کلینیک لبخند درمان توسط متخصصین ریشه درمانی و با استفاده از تجهیزات روز و باکیفیت‌ترین مواد انجام می‌گیرد. شما با مراجعه به کلینیک ما از خدمات تخصصی مجموعه می‌توانید برخوردار شوید.

بیشتر بخوانید: مراقبت بعد از عصب کشی دندان؛ بعد از عصب کشی این نکات را جدی بگیرید.

کلام آخر

تمام اعضای بدن در هنگام اختلال در عملکرد با نشانه‌ای به ما خبر می‌دهند که نیاز به رسیدگی دارند. درد دندان نیز به عنوان یک نشانه، اغلب خبر از پوسیدگی و عفونت دندان دارد. بهتر است با احساس کوچک‌ترین درد در ناحیه دندان، آن را جدی بگیرید و جهت درمان اقدام نمایید. مسلماً حفظ دندان طبیعی شما از طرف دندان‌پزشک در اولویت قرار دارد، اما با تأخیر در مراجعه شاید این امکان باقی نماند. لذا با مراجعه به موقع علاوه‌بر دریافت خدمات مناسب، دندان طبیعی خود را نیز حفظ خواهید کرد. عصب کشی دندان امروزه به عنوان یکی از رایج‌ترین درمان‌ها از شاخه دندان‌پزشکی محسوب می‌شود. این روش ایمن و بی‌خطر مشکلات دندان شما را برطرف می‌نماید و کمک می‌کند شما به زندگی روزمره و عادی خود بازگردید.

پاسخ به سؤالات متداول

• اگر ظاهر دندان آسیب‌ندیده باشد، عصب‌کشی نیاز دارد؟

در شرایطی که شما درد دارید اما ظاهر دندانتان سالم است و تیرگی یا شکستگی ندارد، تنها راه تشخیص مشاهده تصویر اشعه ایکس دندان شما محسوب می‌شود. با دیدن عکس دندان‌پزشک تشخیص می‌دهد ریشه و پالپ دندان شما عفونی شده است یا خیر. پس از بررسی‌های دقیق، متخصص درمان صحیح را آغاز می‌نماید.

• آیا در دوران بارداری می‌توان عصب‌کشی انجام داد؟

در صورتی که باردار هستید، درمان‌های ضروری را حتماً انجام دهید. عصب‌کشی به عنوان یک درمان ضروری، باید انجام شود، اما به دلیل نیاز به عکس اشعه ایکس بهتر است در سه ماهه دوم بارداری اقدام به درمان نمایید.

• آیا بین عصب‌کشی دندان‌های جلو، دندان عقل و دندان‌های آسیا تفاوتی وجود دارد؟

برای عصب‌کشی باید سوراخی در تاج دندان ایجاد شود تا دندان‌پزشک به پالپ دندان دسترسی داشته باشد. در دندان‌های جلویی این سوراخ معمولاً در پشت دندان ایجاد می‌شود؛ اما برای دندان‌های عقب سوراخ در سطح رویی دندان که با آن غذا می‌جویم، ایجاد می‌شود.

• آیا می‌شود عصب‌کشی را در خانه انجام داد؟

خیر، درمان عصب‌کشی یک درمان تخصصی است که باید توسط دندان‌پزشک یا اندودنتیست انجام شود. شما در خانه فقط می‌توانید اقداماتی انجام دهید تا درد یا التهاب دندانتان به صورت موقتی کاهش یابد. اگر در شرایطی دندان درد داشتید که به متخصص دسترسی نداشتید، با کمک یکی از روش‌های زیر درد دندانتان را کاهش دهید و در اولین فرصت جهت درمان اقدام نمایید.

• استفاده از کمپرس سرد: در این روش با کمک کیسه یخ درد و التهاب دندان را می‌توانید کاهش دهید.
• استفاده از محلول آب و نمک: این محلول کمک می‌کند فضای دهان ضدعفونی شود و به صورت موقت عفونت کاهش یابد.
• استفاده از روغن چای: چند قطره روغن چای روی محل درد بریزید و ماساژ دهید، یا روغن چای را با آب مخلوط نمایید و 3 تا 4 بار در دهان بچرخانید. این اقدام نیز درد دندانتان را کاهش می‌دهد.
• استفاه از زردچوبه: زردچوبه خاصیت ضد التهابی قوی دارد، آن را با مقداری آب مخلوط نمایید و به صورت خمیر درآورید و روی محل درد بگذارید. زردچوبه التهاب دندان را کاهش می‌دهد.
• عمر دندان عصب‌کشی شده چقدر است؟

دندان عصب‌کشی شده به دلیل خارج شدن پالپ و پرشدن مجدد، کمی ضعیف‌تر از دندان‌های سالم است. بنابراین عمر این دندان‌ها از دندان‌های طبیعی کمتر بوده و حدوداً 10 تا 15 سال عمر می‌کنند.

• آیا در زمان همه‌گیری کرونا می‌توان به دندان‌پزشکی مراجعه کرد؟

مراجعه به دندان‌پزشکی جهت دریافت خدمات درمانی از اقدامات ضروری و مهم محسوب می‌شود، بنابراین نباید تأخیری در این زمینه وجود داشته باشد. با مراجعه به کلینیکی که تمام موازین بهداشتی را رعایت می‌کند، مطمئن باشید خطری سلامتی شما را تهدید نخواهد کرد.

• آیا پس از عصب‌کشی دندان خونریزی دارد؟

خیر پس از انجام روت کانال دندان خونریزی ندارد و تنها ممکن است کمی دردناک باشد که با مصرف مسکن‌های معمولی التیام می‌یابد.

• آیا پس از عصب‌کشی باید به دندان‌پزشک مراجعه کرد؟

بهتر است چند روز پس از عصب‌کشی، دندان‌پزشک وضعیت دندان‌ شما را بررسی نماید تا از صحت درمان اطمینان حاصل کند.

• آیا داشتن بیماری‌هایی مانند ناراحتی‌های قلبی یا فشار خون در درمان روت کانال اختلال ایجاد می‌کند؟

بهتر است قبل از شروع درمان دندان‌پزشک را از پرونده پزشکی خود مطلع نمایید. برخی از داروهای بی‌حسی برای بعضی بیماران عوارضی به دنبال دارد. بیماران قلبی نیز به دلیل مصرف داروهای ضد انعقاد خون ممکن است در حین درمان دچار خونریزی شوند که این موضوع برای سلامتی این افراد خطرناک است. بنابراین بهتر است قبل از هر اقدامی علاوه‌بر دندان‌پزشک، پزشک خود را نیز در جریان قرار دهید.

• جرم‌گیری دندان هر چند وقت یک‌بار انجام شود؟

می‌دانید که جرم‌گیری به موقع دندان‌ها خطر پوسیدگی و عفونت دندان‌ها را کاهش می‌دهد؛ بنابراین بهتر است هر 6 ماه یک‌بار دندان‌هایتان را جرم‌گیری نمایید.